Het werken aan een leefbaar dorp is een continu proces. Dat is een uitdaging voor veel dorpsbelangen en dorpsraden. Waar ga je mee aan de slag? Hoe krijg je dorpsgenoten betrokken en wat is nu eigenlijk de rol van de dorpsraad in dit geheel? Ga je zelf aan de slag met projecten of ben je als dorpsraad juist meer als een helikopter en kijk je of het geheel van activiteiten helpt de leefbaarheid te vergroten? Om dorpsraden te helpen heeft de OVKK een werkwijze uitgedacht, het Dorps Ambitie Plan: waarin de dorpen in een aantal stappen aan de slag gaan met de verschillende uitdagingen waar het dorp mee te maken heeft. We pakken het dus wat breder aan. We kijken niet alleen hoe we een sluitende exploitatie voor het dorpshuis kunnen maken. Nee, we laten het dorp nadenken hoe ze zichzelf zien in 2030. Met dat idee in het achterhoofd gaan we kijken welke voorzieningen daar dan bij passen. De OVKK begeleidt zo’n proces. De dorpsraad gaat hiermee aan de slag. In dit artikel een beknopte uitleg over het Dorps ambitieplan. Adviseur van de OVKK, Thijs Elderink legt uit hoe hij dit proces samen met de dorpen doorloopt. Voorzitter van de stadsraad Diepenheim Geja Jansen vertelt hoe het hen is vergaan.
Vier stappen
Een Dorps Ambitie Plan kan je grofweg in delen in 4 stappen
- Wat is ons DNA en welke ambitie hebben we als dorp?
- Met welke deelprojecten gaan we als dorp aan de slag?
- Werven van vrijwilligers; Wie wil aan de slag met welke project?
- Aan de slag in projectgroepen Hieronder leggen we de stappen kort uit.
1. Wat is ons DNA en welke ambitie hebben we als dorp?
Samen met de inwoners van het dorp gaat de dorpsraad op zoek naar het DNA van het dorp. Waarin zijn we goed? Wat maakt ons onderscheidend? Wie bezit welke krachten? Hoe zien we de toekomst van ons dorp en wat willen we samen realiseren? In een of twee bewonersavonden komen antwoorden op deze vragen boven tafel. De OVKK heeft hiervoor een aantal online tools tot haar beschikking waardoor de input van iedereen wordt meegenomen. Zo krijg je een gedragen vertrekpunt om als dorp mee aan de slag te gaan.
2. Met welke deelprojecten gaan we als dorp aan de slag?
Het vertrekpunt voor de samenwerking is de geformuleerde dorpsambitie. Tijdens de bewonersavonden is in kaart gebracht wat het dorp belangrijk vindt. Op basis hiervan maakt de dorpsraad het dorpsambitieplan. Omdat ook in kaart is gebracht wat prioriteit heeft, kunnen in het plan projecten worden geformuleerd die gaan helpen met het realiseren van de ambities. Omdat bij stap één en de verdere uitwerking van de ambities dorpsgenoten zijn betrokken, is er draagvlak voor de opgestelde ambities en de projecten die nodig zijn om die ambitie te realiseren. Bijkomend voordeel is dat de bereidheid om mee te werken in de verschillende projecten ook groter is.
3. Werven van vrijwilligers
Van oudsher zijn de leden van de dorpsraad gewend om zelf aan de slag te gaan met projecten die de leefbaarheid ten goede komen. Als OVKK denken we dat de rol van de dorpsraad bestaat uit het monitoren van het totaal aan projecten en het enthousiasmeren van dorpsgenoten. De dorpsraad houdt in de gaten of de koers van de projecten blijft bijdragen aan het realiseren van de ambities. Door te werken in projectgroepen is het werk dat gedaan moet worden te overzien. Dat vinden mensen plezierig. Voor een vooraf bepaalde tijd willen mensen best helpen. Het werken in projecten maakt het werven van vrijwilligers makkelijker. Door deze manier van werken zijn er vaak meer mensen korte tijd betrokken en dat verhooft dan weer het draagvlak binnen de gemeenschap.
4. Aan de slag in projectgroepen
Door het opknippen van de ambitie wordt het makkelijker om te sturen op het halen van de ambitie. Daarnaast wordt de dorpsraad toegankelijker. Mensen in het dorp weten beter wat er allemaal speelt. Met zijn allen werk je aan het dorp van de toekomst!
Klaar voor de toekomst
Thijs Elderink, adviseur van de OVKK heeft al verschillende dorpen geholpen bij het maken van een Dorps Ambitie Plan. Hij is enthousiast over de werkwijze en merkt dat dorpen die ermee werken grote slagen maken en echt klaar zijn voor de toekomst. “Je ziet dat de uitdagingen voor dorpen zich opstapelen. We krijgen te maken met de Omgevingswet, voorzieningen komen onder druk te staan en ook de demografische uitdagingen mogen de dorpen niet uit het oog verliezen. Hoewel het aantal inwoners soms niet zo heel erg lijkt af te nemen in de prognoses, krijgen dorpen vaak wel te maken met een sterke vergrijzing. Dat betekent iets voor de verenigingen. Als je dat nu weet, kan je ook nu nadenken over hoe je daarmee om wilt gaan. Is er samenwerking mogelijk met andere verenigingen is een legitieme vraag”.
Gesprekspartner
Dorpen die zelf hun ambitie hebben geformuleerd en goed weten wat ze willen zijn een betere gesprekspartner voor gemeenten en provincie is de ervaring van Thijs. “De gemeenten en de provincie zien ook de uitdagingen die er zijn in kleinere gemeenschappen en bijbehorend buitengebied. Er zijn best dingen mogelijk vanuit de overheid. Het helpt om dan een praatstuk als een Dorps Ambitie Plan te hebben. Het geeft richting aan de gesprekken. De dorpen weten beter te formuleren wat ze nodig hebben en met die concrete vragen kan een gemeente of provincie ook eenvoudigere bepalen of en op welke wijze zij kunnen ondersteunen”.
Breder kijken
Starten met een dorpsambitieplan kan iedereen volgens Thijs. Als een dorpsraad ziet dat er uitdagingen op het dorp afkomen dan is het maken van zo’n dorpsambitie nooit verspilde moeite. Vaak komen wij in de dorpen omdat er een concrete vraag ligt over het dorpshuis. Bijvoorbeeld over de exploitatie of over het onderhoud. Vaak adviseren wij de dorpen breder te kijken. Regelmatig is het onderliggende probleem niet opgelost met een sluitende exploitatie voor het komende jaar of het opknappen van een gebouw. Want niet alleen het dorpshuis kampt met deze uitdagingen? Ook sportverenigingen, de bibliotheek en ook de kerk heeft te maken met uitdagingen rondom leefbaarheid. Als je dan als dorp aan de slag gaat met de toekomst, doet dat veel meer recht aan de vragen die in het dorp leven. Een leuke manier om met elkaar in gesprek te raken is het Kleine Kernen Spel dat de Landelijke vereniging voor Kleine Kernen heeft ontwikkeld.”
Diepenheim 2030
In Diepenheim (gemeente Hof van Twente) wordt op dit moment gewerkt aan een Dorps Ambitie Plan samen met de OVKK. Thijs Elderink en Patricia Ankersmid begeleiden dit proces: ”Ik zie een heel betrokken en actieve club mensen die echt willen werken aan de toekomst van het dorp. Omdat ze zoekend waren naar de invulling van hun eigen rol en niet goed wisten hoe ze aan de slag konden met een toekomstvisie, hebben ze de OVKK ingeschakeld”. Geja Jansen, voorzitter van de Stadsraad in Diepenheim is blij met de ondersteuning van de OVKK én met de stappen die de Stadsraad inmiddels heeft gezet: “Onze Stadsraad is 2 jaar geleden opgericht. Omdat we nog maar net zijn gestart en zelf niet genoeg kennis hadden om een gedragen toekomstvisie te maken, hebben we de OVKK ingeschakeld. We wilden aan de slag met een ambitieplan voor de komende 10 jaar. We wilden een visie en een plan voor en door Diepenheimers te organiseren. Er is veel kennis en kunde in ons dorp aanwezig. Hoe kunnen we die optimaal inzetten voor ons dorp. Thijs en Patricia hebben ons geholpen om dit proces op te zetten.”
Voor en door Diepenheim
De Stadsraad Diepenheim zet zich in om Diepenheim en het buitengebied leefbaar te houden. “We vinden het met elkaar belangrijk dat we als dorp goed blijven functioneren. Met voldoende voorzieningen en onderling contact. Daarnaast is het goed om te weten waar we naartoe werken. In een werkgroep hebben we met elkaar vastgesteld hoe leefbaarheid in Diepenheim eruitziet. Wat betekent dit voor de verschillende groepen in het dorp? Daar werken we in kleine groepen aan. Het belangrijkste om zo’n proces te laten slagen is, echt om vanuit de gemeenschap informatie te halen. Wat speelt er? Luister naar je inwoners dan weet je echt wat er speelt”, besluit Geja.